Güveni kötüye kullanma suçu bir kimsenin zilyetliği kendisine devredilen malı zilyetliğin amacının dışında kullanması veya zilyetliği inkar etmesidir. Bu suç işlenirken zilyetliği kendisine devredilen malı kişi kendi yararına ya da başkası yararına kullanır.
Bu suç emniyeti suistimal suçu biçiminde de bilinir. Güveni kötüye kullanma suçu işlenirken beş farklı yöntem kullanılabilir. Basit hali ile işlendiğinde zilyetliğin devir amacı dışındaki kullanımı söz konusu olur.
Hizmet nedeni ile güvenin kötüye kullanılması, meslek ya da sanat sebebi ile güvenin kötüye kullanılması, ticaretin yaratacağı imkanlar nedeni ile güvenin kötüye kullanılması ve başkasının mallarını yönetme yetkisinde olan kişinin güveni kötüye kullanması da suçun işleniş biçimleri arasında yer alır.
Güveni Kötüye Kullanma Nedir?
Güveni kötüye kullanma bir kimsenin kendisine zilyetliği teslim edilen mallar üzerinde işlenebilir. Bu suç zilyetliği kendisine teslim edilen kişinin bunu inkar etmesi veya kendisi ya da bir başkası adına bu mal üzerinden menfaat temin etmesi ile oluşur.
Fail, suçu basit hali ile veya nitelikli olarak işlediğinde kendisine verilen cezada değişiklik olur. Basit hali ile işlenmiş bir suça verilen ceza nitelikli hallere göre daha azdır. Faile ceza verilirken hapis cezasına ek olarak adli para cezası birlikte uygulanmaktadır.
Türk Ceza Kanunu 155. Madde kapsamında güveni kötüye kullanma suçu şartları açıklanmaktadır. Güven ilişkisinin sosyal yaşamın nizamı açısından önemi oldukça fazladır. Bu düzenin bozulması toplumda kargaşaya yol açar. Kamu güveni ya da kişisel güvenin hukuki açıdan korunması gerekir. Bu maksatla da Türk Ceza Kanunu gerekli düzenlemeleri yapar.
Güveni Kötüye Kullanma (Emniyeti Suistimal) Suçunun Koşulları
Güveni kötüye kullanma suçunda zilyet ve malın mülkiyet hakkına sahip olan kişinin bir sözleşme ilişkisine sahip olması gerekir. Kurulan sözleşme tarafların özgür iradesine dayanmalıdır. Güveni kötüye kullanma suçu için zilyetliğin önemi oldukça fazladır. Zilyetliğin devri söz konusu olduğunda bizzat malın sahibinin bunu yapmış olması gerekir.
Malın zilyetliği bizzat devredilmemiş ise oluşan suçun niteliği değişir. Fail, suçu işlerken zilyetliğin devrinin maksadının dışında tasarruf etmiş olmalıdır. Ayrıca failin zilyetliğin devrini inkar etmesi de suçun oluşma koşullarından biridir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Cezası Nedir?
Güveni kötüye kullanma suçu için verilen ceza sırasında basit veya nitelikli hallere göre karar verilmesi gerekir. Suç, basit hali ile işlendiğinde 6 ay- 2 yıl aralığında değişen sürede ceza verilir. Ayrıca adli para cezası uygulanır. Ceza verilirken hapis cezası ile adli para cezası birlikte uygulanmaktadır.
Güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli haline verilecek ceza ise 1-7 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası olmaktadır. Ayrıca 3000 güne kadar da adli para cezası uygulanır. Suç nitelikli olarak işlendiği takdirde de hapsi cezası ve adli para cezası birlikte verilir.
Zamanaşımı, Şikayet Süresi ve Uzlaştırma
Bu suç basit hali ile ve nitelikli biçimde işlenebilen bir suç tipidir. Basit şekilde işlenen güveni kötüye kullanma suçunda soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikayet koşulu aranır. Fiil ve fail öğrenildikten sonra 6 aylık sürede şikayet gerçekleştirilmiş olmalıdır.
Nitelikli olarak işlenen güveni kötüye kullanma suçunun takibi için şikayet şartı aranmaz. Savcılık olayı haber aldığında kendiliğinden soruşturma başlatabilir. Nitelikli güveni kötüye kullanma suçu için şikayet süresi bulunmaz. Nitelikli olarak işlendiğinde dava zamanaşımı süresi 15 yıl olarak öngörülür.
Bu suç için uzlaştırma prosedürleri uygulanır. Soruşturma ya da kovuşturma aşamasında uzlaşmaya gidilebilir. Uzlaşmanın sağlanamadığı durumlarda ise soruşturma ve yargılama devam eder. Asliye Ceza Mahkemesi güveni kötüye kullanma suçu için başvurulacak mahkemedir.