Türk Ceza Kanunu 29. Madde kapsamında haksız bir fiilin yol açacağı kişi üzerindeki hiddet ve elem nedeni ile kişinin suç işlemesi durumunda ceza indirimi uygulanır. Hukukta bu uygulama haksız tahrik olarak adlandırılmaktadır.
Yapılacak ceza indiriminin miktarını ise haksız tahrikin derecesi belirlemektedir. Kişi haksız tahrik etkisi altında iken kusur yeteneğinde oluşan azalmaya bağlı olarak suç işlemesi halinde ceza indirimine tabi olur.
Ceza Hukukunda Haksız Tahrik Kavramı Ne Demek?
Kişi haksız bir fiile maruz kaldığında kendisinde oluşacak elem ve hiddete bağlı olarak kusur yeteneği azalarak suç işleyebilir. Bu durumda haksız tahrikten söz edilmesi gerekir.
Kişinin kusur yeteceğinin azalması haksız tahrike maruz kalması sonucunda suç işlemesine yol açarsa faile verilecek cezada indirime gidilmesi haksız tahrik indirimidir. Haksız tahrik oluştuğunda buna sebep olan haksız bir fiil olmalıdır. Ortada olması gereken somut fiil zanna dayanılarak iddia edilemez.
Mağdura ait kişisel kanaatler geçerli olmayacağından somut ve haksız bir fiilin vücut bulmuş olmasına bakılır. Haksız fiil hukuka aykırı olduğunda haksız tahrikten söz edilebilir. Haksız tahrike yol açan fiil hukuka aykırı olmasının yanı sıra faile yönelik gerçekleşmelidir.
Fail, haksız tahrike yol açan hukuka aykırı fiil sebebi ile şiddetli elem ve öfkeye maruz kalmalıdır. Failde ortaya çıkacak haksız tahrik etkisi failde ruhsal bir değişiklik yaratmış olmalıdır. Failin ruhsal durumunda ortaya çıkan değişiklik mağdura karşı onu suç işlemeye teşvik etmiş olmalıdır.
Fail, ilk haksız hareketi yapan taraf olursa ceza indirimi söz konusu olmamaktadır. Haksız tahrik indirimi uygulanacağı zaman ilk hareketin mağdurdan gelmiş olmasına bakılır.
Haksız Tahrik Ceza İndirim Oranı Nedir?
Bir kişi işlediği suç sebebi ile ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış ise ve bu suçu haksız tahrik altında işlediğinde 18-24 yıla kadar hapis cezası alır. Buna ilaveten müebbet hapis cezası alan birine de 12-18 yıl aralığında hapis cezası verilir.
Diğer haller söz konusu ise verilen cezalarda yapılacak indirim oranı 1/4’ten 3/4’e kadar değişmektedir. Haksız tahrik altında işlenen bazı suçlarda ise özel düzenlemelere bağlı olarak ceza verilemeyebilir. Karşılıklı hakaret suçu buna örnek verilebilir.
Haksız Tahrik Şartları
Haksız tahrik suçu için koşulların varlığına bakılır. Haksız tahrik söz konusu ise ceza verilirken yapılacak indirim oranı tahrikin derecesine bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Haksız tahrik şartları aşağıdaki gibidir:
- Haksız tahrike sebep olan bir fiil bulunmalıdır.
- Haksız tahrike yol açan fiilin haksız bir fiil olması gerekir.
- Haksız tahrike yol açan fiilin faile yönelmiş olması gerekir.
- Fail, haksız tahrike yol açan haksız fiil sebebi ile şiddetli elem ve öfke altında olmalıdır.
- Failin haksız tahrik etkisi altındayken işleyeceği suç, öfke ve elemin yarattığı ruhi durumla bağlantılı olmalıdır.
Fail, mağdurdan gelen haksız fiilin kendisine dönük olduğu yönünde bir zanla hareket emiş olmamalıdır. Mağdurun faile karşı gerçekleştireceği somut ve haksız bir fiilin bizzat varlığı gerekir. Mağdurun faile yönelteceği ve haksız tahrike yol açacak fiilin haksız bir fiil olması zorunludur. Bu haksız fiil doğrudan mağdur tarafından faile yöneltilmiş olmalıdır.
Mağdurun faile yönelttiği haksız fiil sebebi ile failde şiddetli elem ve öfke durumu ortaya çıkmalı ve bu duyguların tesiri altında iken fail mağdura karşı bir suç işlemelidir. Haksız tahrik failin ruhi durumunda değişiklik yaratmış olmalı ve bu etki altında iken fail suç işlemiş olmalıdır.