Şüpheli veya sanık hakkında hakimin veya mahkemenin vereceği karar için itiraz etme hakkı kanun uyarınca tanınmaktadır. Bu kapsamda itiraz kanun yoluna başvurulması sureti ile şüpheli veya sanığa karşı daha geniş bir korumanın yanı sıra güvence sağlanmış olur.
İfraz kanun yoluna başvurulduğu takdirde aleyhine başvurulan karar kesinleşmez. İtiraz işlemi hakim kararlarına yapılabileceği gibi yasaların açık olarak belirttiği durumlarda mahkeme kararlarına karşı üst mercie yapılmaktadır.
İtiraz kanun yoluna başvuru süresi yasal olarak belirlenmiş olan sürede yapılmalıdır. Bu süre kararın tebliği edilmesi ile başlar.
İtiraz Kanun Yoluna Kimler Başvurabilir?
İtiraz kanun yoluna CMK 261 kapsamında müdafi veya vekil avukat bu görevi üstelendiği kişiler adına başvuru yapabilir. Şüpheli ya da sanık kanuni temsilcisi ve eşi de itiraz kanun yoluna gidebilir. Şüpheli ya da sanık bu hakkını bizzat kendisi de kullanabilir.
İtiraz kanun yoluna başvurulacağı zaman hakim ve mahkeme kararı söz konusu ise aşağıdaki kişiler de müracaat yapabilir:
- Cumhuriyet savcısı,
- Şüpheli,
- Sanık,
- Katılan,
- Katılma talebi olmasına rağmen bu talebi karara bağlanmamış olan suçtan zarar görenler.
Cumhuriyet savcısının kararları ile ilgili olarak itiraz kanun yoluna başvurabilecek olanlar ise şunlardır:
- Mağdur,
- Suçtan zarar gören,
- Şüpheli.
İtiraz Kanun Yoluna Başvuru Süresi Nedir?
İtiraz kanun yoluna başvurulacağı zaman bunun yasal süresi içinde gerçekleştirilmesi gerekir. İtiraz kanun yoluna başvuru süresi hakim veya mahkeme kararı tebliğ edildikten sonra 7 gün olarak belirlenmiştir. Karar verilirken bu karar ilgili kişinin yüzüne tebliğ edilmediğinde kendisine tebligat yapıldığı tarih geçerli olur.
Yüze karşı verilmiş olan kararlarda itiraz süresi bu tarihten başlarken tebligat yapılması durumunda ilgili kişiye tebligat ulaştığında itiraz için geçerli olan 7 günlük yasal süre başlar. Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar vermiş ise ya da kamu davasının ertelenmesi kararı alınmış ise suçtan zarar görenin kararın tebliğinden itibaren 15 günlük yasal süre içinde itiraz kanun yoluna gitme hakkı bulunmaktadır.
Hangi Kararlara Karşı İtiraz Kanun Yoluna Başvurulabilir?
Hakimin vereceği tüm kararlar için Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca itiraz kanun yoluna gidilebilmektedir. Mahkeme kararları söz konusu ise ve buna karşı itiraz kanun yoluna gidilmek istendiğinde kanunda açık bir hüküm olup olmadığının tespit edilmesi gerekir.
Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca itiraz kanun yoluna başvurulabilecek kararlar aşağıdaki sıralanmış olup bu kararlara karşı etkili itirazlar yapılması ve başarılı sonuçlar alınması adına ceza avukatı yardımı almanın önemine değinmek gerekir.
- Gözaltı kararları,
- Erişim engellemesi kararı,
- Tutuklama kararı,
- Tutukluluk hali devamı kararı,
- Tutuklu salıverilmesi talebine ret kararı,
- Tutuklunun tahliyesiyle ilgili hakim ya da mahkeme kararı.
- Adli kontrol kararı,
- Şüpheli ya da sanık hakkında salıverilme talebinin reddiyle ilgili mahkeme kararı,
- Cumhuriyet savcısının yapacağı şüpheli hakkında adli kontrol şartıyla serbest bırakılma istemine karşı mahkemenin ret kararı,
- Ceza mahkemesine yönelik görevsizlik kararı,
- Yetkisizlik kararları,
- Zabıt katibine yönelik ret isteminin geri çevrilmesi kararları,
- Mahkemece iddianamenin iadesi kararı,
- Mahkemenin vermiş olduğu yargılamanın durması kararları,
- Koruma tedbirlerine ilişkin ödenmiş olan tazminatın geri alınması yönünde mahkeme kararı,
- El koyma işlemine yönelik el konulmuş olan eşyanın iadesinin talebine ret kararı,
- Yargılamanın yenilenmesi talebi karşısında kabul veya redde yönelik mahkeme kararları,
- Sanık ya da şüphelinin beden muayenesi kararı ve vücudundan örnek alınması kararı,
- Sanık ya da şüphelinin gözlem altına alınması yönündeki kararlar (akıl hastalığı olup olmadığının tespiti amacı ile),
- Eski hale getirme talebine ilişkin redde yönelik kararlar,
- Hakimin ret istemi usulden geri çevrildiğinde alınan mahkeme kararı.