Kasten adam öldürme suçu ve cezası, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 81 ve 82’nci maddelerinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeyle amaçlanan temel hukuki yarar, kişilerin yaşama hakkıdır. Anılan Kanun’un 81’inci maddesinde suçun temel şekli, 82’nci maddesinde ise nitelikli halleri ifade edilmiştir.
Kişinin bir başkasının yaşamına kasten son vermesi suçtur. Bu suça, kasten insan öldürme suçu denir. Bir ölüm söz konusu olduğunda kasten öldürme suçundan bahsedilebilmesi için öncelikle kastın varlığı aranır. Kast, suçun bilerek ve istenerek işlenmesidir.
Kasten öldürme suçu eğer TCK m. 81’de belirtildiği gibi yani basit şekilde işlenirse sanık hakkında müebbet hapis cezasına hükmedilir. Suç eğer nitelikli haller dahilinde işlenirse bunların cezasına makalemizin devamında yer vereceğiz.
Bahis konusu suç, failin serbest hareketlerle işleyebileceği bir suç tipidir. Bu nedenle hem icrai hem de ihmali bir hareketle bu suç işlenebilir. Örneğin bir kimseye yumruk atmak suretiyle bir başkasını öldüren de silah kullanarak kişinin yaşamına son veren de kasten öldürme suçunu işlemiş olur ve her iki durumda da kasten öldürme suçunun cezası ile cezalandırılır.
- Silahla kasten öldürme suçunun cezası merak konusudur. Suçun silahla ya da silahsız işlenmesi arasında ceza bakımından fark yoktur. Her iki durumda da suçun temel şekli için öngörülen cezaya hükmedilir.
Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi (TCK m. 83)
Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesinin, kasten adam öldürme suçu sebebiyle cezalandırılabilmesi için aşağıda sıralanan şartlardan herhangi birinin gerçekleşmiş olması gerekir:
- Failin, sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü bulunmasına karşın buna aykırı davranarak ihmalde bulunması,
- Failin, kanundan kaynaklanan bir yükümlülüğüne aykırı olarak ihmalde bulunması,
- Failin önceki hareketi başka kişilerin yaşamı için tehlike arz etmesine karşın daha sonra ihmalde bulunması.
İhmal suretiyle adam öldürme suçundan dolayı cezaya hükmedilebilmesi için failin neticeyi engelleme imkanı bulunmalıdır. Dolayısıyla fail, ölüm sonucunun meydana gelmesine mani olabilecek bir imkana sahip olmasına karşın ölüme sebep olan ihmali davranışta bulunursa cezalandırılacaktır. Belirli bir yükümlülüğün ihmal edilmesi suretiyle kasten adam öldürmenin cezası;
- Temel ceza olarak ağırlaştırılmış müebbet yerine 20 yıldan 25 yıl kadar hapis cezası,
- Müebbet yerine 15 yıldan 20 yıla kadar hapis cezası,
- Diğer durumlarda ise 10 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıdır.
Fakat yukarıda ifade edilen ceza indirimlerini yapmak mahkemenin takdirine bırakılmıştır. Dolayısıyla somut olayın özelliklerine göre cezada herhangi bir indirime gidilmeye de bilir.
Tasarlayarak (Taammüden) Kasten Adam Öldürme Suçu ve Cezası
Tasarlayarak yani taammüden kasten adam öldürme, adam öldürme suçunun nitelikli hallerindendir. Bu suçun cezasına geçmeden önce “tasarlayarak” adam öldürmenin ne olduğunu açıklamak gerekir. Bir kimseyi öldürmeye karar veren kişi, araya zaman girmesine karşın bu kararından vazgeçmeden, soğukkanlı ve planlı bir şekilde kararını icra ederse tasarlayarak kasten adam öldürme suçunu işlemiş olur.
- Tasarlayarak insan öldürme suçunun cezası, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Canavarca Hisle ve Eziyet Çektirerek Adam Öldürme Suçu ve Cezası
Canavarca histen kasıt, bir insanın ölümünden zevk alınmasıdır. Dolayısıyla fail, mağdurun acı çekerek ölmesinden zevk alır. Eziyet çektirmek ise mağdurun acı duymasını sağlayarak öldürülmesidir. Suçun bu şekliyle işlenmesi halinde faile uygulanacak ceza, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Kan Gütme Saikiyle İnsan Öldürme Suçu ve Cezası
Suçun kan gütme saikiyle işlenmesi için daha önceden işlenmiş bir adam öldürme suçu gereklidir. Zira fail, geçmişte öldürülen bir yakınının kanını gütmek amacıyla yani bir nevi cevap verme niyetiyle öldüren kişiyi ya da onun yakınlarından birini öldürür. Kan gütme saikiyle adam öldürme suçunun cezası da yine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Namus Nedeniyle ve Töre Saikiyle Adam Öldürme Suçu ve Cezası
Fail, mağdurun töreye aykırı hareket ettiğini düşünerek öldürme suçunu işler. Bunu töre kuralları gereği yapması gerektiğine inanır. Dolayısıyla suçun bu halinde haksız tahrik hükümleri uygulama alanı bulmaz. Suçun bu halinin cezası ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Kamu Görevlisinin Kasten Öldürülmesi Suçu ve Cezası
Kamu görevlisinin görevinden dolayı öldürülmesi halinde suçun bu şekli gündeme gelir. Şayet kamu görevlisi görevi dışında bir sebeple öldürülürse bu fıkra hükmüne göre değil ilgili fıkra hükmüne göre fail cezalandırılır. Kamu görevlisini görevinden dolayı öldüren fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.
Kasten Öldürme Suçunun Kadına Karşı İşlenmesi ve Cezası
Kadının kasten öldürülmesi, kasten öldürme suçunun nitelikli hali olarak düzenlenmiştir. Buna göre, kasten öldürme suçunu kadına karşı işleyen fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedilir.
Çocuğun veya Beden ve Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Kişinin Kasten Öldürülmesi Suçu ve Cezası
Kasten öldürme suçunun bir diğer nitelikli hali ise suçun, çocuğa veya beden ve ruh bakımından kendisini müdafaa edemeyecek durumda olan bir kimseye karşı işlenmesidir. Suçun bu halde işlenmesinin cezası ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Üstsoy veya Altsoydan Birine veya Eş, Boşanılmış Eş veya Kardeşe Karşı Kasten Öldürme Suçunun İşlenmesi ve Cezası
Kişinin akrabalık ilişkisi içinde bulunduğu bir kimseyi öldürmesi halinde TCK m. 82/1-d söz konusu olur. Bu fıkra gereğince kasten insan öldürme suçunun cezası ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasıdır.
Suç Gizlemek, Delilleri Yok Etmek veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak İçin Kasten Öldürme Suçu ve Cezası
İşlenmiş bir suça ilişkin delillerin ortadan kaldırılmasını veya gizlenmesini sağlamak amacıyla adam öldürmek nitelikli haldir. Suçun işlenmesini kolay kılmak yahut işlendikten sonra yakalanmamak amacıyla suç hakkında bilgisi bulunan kimseleri öldürmek de bu madde kapsamında nitelikli haldir. Suçun bu şekilde işlenmesi, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanmasını gerektirir.
Suç İşleyememekten Dolayı Duyduğu İnfialle Kasten Öldürme Suçu ve Cezası
Fail eğer işlemek istediği suçu işleyemez ve bundan dolayı duyduğu öfke ile birisini öldürürse bu fıkra hükmü gereğince cezalandırılır. Fakat işlenmek istenen ilk suç ile insan öldürme suçu arasında nedensellik bağı bulunması gerekir. Bu durumda ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedilir.
Yangın, Su Baskını, Tahrip, Batırma veya Bombalama veya Nükleer, Biyolojik veya Kimyasal Silah Kullanmak Suretiyle İnsan Öldürme Suçu ve Cezası
Olağanüstü metotlar kullanmak suretiyle adam öldürmek de suçun nitelikli hali kapsamında değerlendirilir. TCK m. 82/1-c ile hükme bağlanan bu hallerde fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmedilir.
Haksız Tahrik Sebebiyle Ceza İndirimi ve Dava Zamanaşımı
Haksız tahrik, çeşitli koşullar altında suç işlenmesi durumunda, fail hakkında hükmedilecek cezada indirime gidilmesini gerektiren bir ceza hukuku kurumudur. İnsan öldürme suçunda haksız tahrikin derecesine göre fail hakkında hükmedilecek ceza;
- Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 18 yıldan 24 yıla,
- Müebbet hapis cezası yerine ise 12 yıldan 18 yıla kadar süreli hapis cezasıdır.
Kasten adam öldürme suçunun temel şekli için düzenlenen dava zamanaşımı süresi 25 yıldır. Son olarak, oldukça ağır cezaların öngörüldüğü bu suça ilişkin yürütülen soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yetkin ve başarılı bir ceza avukatından yardım almak en sağlıklı yaklaşım olacağını belirtelim.