Mala zarar verme suçu işlendiğinde bir başkasına ait olan mal tamamen ya da kısmen bozulabilir ya da tahrip edilerek yıkıp yok edilebilir. Malın kirletilmesi, kullanılamaz hale getirilmesi de mala zarar verme suçunda ortaya çıkan sonuçlar arasında yer almaktadır.
Malvarlığına karşı işlenen suçlar başlığı altında yer alan mala zarar verme suçunda başkasına ait mal varlığı zarar görmektedir. Bu suç basit ve nitelikli olarak işlenebilen bir suç tipidir. Mağdur faili ve fiili öğrendikten sonra 6 aylık süre içerisinde şikayet hakkını kullanabilir. Basit olarak işlenmiş mala zarar verme suçu şikayete tabidir. Suç nitelikli olarak işlenmiş ise şikayet şartı aranmamaktadır. Nitelikli mala zarar verme suçu için dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.
Uzlaştırma prosedürü basit mala zarar verme suçu için uygulanabilir. Nitelikli mala zarar verme suçunda savcılık şikayet şartı aramadan olayı haber alır almaz soruşturma ve kovuşturma başlatma yetkisine sahiptir.
Mala Zarar Verme Suçu Nasıl İşlenir?
Mala zarar verme suçu kasti olarak işlenebilen bir suç tipidir. Fail suçu işlerken özel bir amaçla hareket etmiş olmak zorunda değildir. Seçimlik hareketlerle işlenebilen mala zarar verme suçu kanunda sınırlı bir biçimde belirlenmiş olan fiiller gerçekleştiğinde işlenebilir.
Kanun mala zarar verme suçunda mülkiyet hakkını korumaktadır. Mala ait bütünleyici parçaların yanı sıra eklentiler ve doğal ürünleri de mülkiyet kavramı kapsamında yer almaktadır. Genel kasta bağlı olarak işlenebilen mala zarar verme suçu 6 farklı biçimde işlenebilme özelliğine sahiptir.
Malın bozulması veya kullanılamaz hale getirilmesi suçun işlenme biçimlerinden biridir. Malın yıkılması da suçun oluşmasına yol açan eylemlerden biridir. Mal tahrip edildiğinde de mala zarar verme suçu oluşur.
Malın yok edilmesi mala zarar verme suçu kapsamında cezalandırılırken malın kirletilmesi de aynı çerçevede değerlendirilmektedir.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası Nedir?
Mala zarar verme suçunda basit hal söz konusu ise verilen ceza 4 ay – 3 yıl aralığında hapis cezası ya da adli para cezası olur. Basit hali ile işlenen mala zarar verme suçu için ya hapis cezası verilir ya da adli para cezası uygulanır. Her iki yaptırımın birlikte uygulanması söz konusu olmamaktadır.
Nitelikli mala zarar verme suçu için verilen ceza da artar. Bu durumda da 1 -4 yıl aralığında hapis cezası uygulanması söz konusu olmaktadır. Suçu nitelikli hale getiren koşullar ise aşağıdaki gibidir:
- Kamu kurumlarına ait bir eşya ile ilgili suçlarda,
- Doğal afetler sebebi ile korumaya özgülenen eşya ile ilgili suçlarda,
- Dikili ağaç, fidan ya da bağ çubuğunu ilgilendiren suçlarda,
- Sulama ya da içme suyu tesisatına yönelik suçlarda,
- Kamu kurumu niteliğine haiz olan meslek kuruluşlarının ya da siyasi partilerin eşyalarını ilgilendiren suçlarda,
- Lokavt ya da grev söz konusu olduğunda işveren ya da işçinin veya sendikaların kullanımında olan eşyaları ilgilendiren suçlarda,
- Kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile öç almak istendiğinde suç nitelikli hale gelmiş demektir.
Zamanaşımı, Şikayet Süresi ve Uzlaştırma
Mala zarar verme suçu basit hali ile işlendiğinde şikayete bağlı olarak soruşturma ve kovuşturma yapılacağından 6 aylık şikayet süresi vardır. Nitelikli mala zarar verme suçu ise savcılığın re’sen takip edeceği bir suçtur ve 8 yıllık dava zamanaşımı süresi söz konusu olur.
8 yıllık dava zamanaşımı süresi devam ederken suç soruşturulabilir. Nitelikli mala zarar verme suçunda şikayetten vaz geçilmesi davanın düşmesine sebep olmayacağından kamu davası sürer. Savcılık makamı da iddia makamı sıfatı ile dava sonuna kadar davaya müdahil olur.
Uzlaştırma prosedürleri basit mala zarar verme suçu için uygulanabilmektedir. Soruşturma veya kovuşturma aşamasında mala zarar verme suçu basit hali ile işlenmiş ise uzlaştırmadan yararlanılabilir.
Etkin Pişmanlık
Mala zarar verme suçu etkin pişmanlık hükümleri uyarınca fail hakkında henüz bir dava açılmamış ise zarar fail tarafından giderildiği takdirde cezanın 2/3’ü mahkemece indirilebilir. Mala zarar verme suçunda fail hakkında yargılama yapılıp hüküm verilmeden önce zararın giderilmesi durumunda cezadan 1/2 oranında indirim yapılabilmektedir.
Erteleme ve Adli Para Cezasına Çevirme
Mala zarar verme suçu sebebi ile adli para cezasına çevrilme belirli koşullar sağlanması durumunda mümkün olur. Cezanın ertelenmesi mala zarar verme suçu sebebi ile uygulanabilmektedir. Hükmedilen hapis cezası şartlı olarak cezaevinde infaz edilmekten vaz geçildiğinde infaz ertelemesinden söz edilebilir.