Yasaklanmış hakların geri verilmesi anlamına gelen memnu hakların iadesi kavramı ceza hukuku kurumuna aittir. Hükümlü bir ceza sebebi ile mahkumiyet almış ise ve Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlar sebebi ile bir yasaklılık hali oluştuğunda memnu hakların iadesi söz konusu olabilir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu uyarınca cezası infaz edilen suçlar sebebi ile yasaklılık hali olan kişilerin cezasının infazının ardından memnu hakları iade edilebilir. Bunun yanı sıra bazı özel kanunlardan kaynaklanan ve hükümlünün mahkumiyet sebebi ile bazı haklarını kullanmasına engel teşkil eden hükümler bulunur. Hükümlünün yasaklı halinden kurutulabilmesi için mahkemeye başvurması ve yasaklanmış haklarının iadesi hakkında karar aldırması gerekli olur.
Memnu Hakların İadesi Ne Demek?
Memnu haklar yasaklanmış haklar anlamına gelir. Kanun tarafından suç kabul edilen fiilleri işleyen kişiler cezalandırılır. Cezanın infazı ile kişi tüm yasaklanmış haklarını geri alır. Türk Ceza Kanunu kapsamında geçerli olan bu durum bazı özel kanunlar söz konusu olduğunda uygulanamaz.
Hükümlü yasaklılık halinden kurtulmak için yeniden mahkemeye başvurarak memnu haklarının iadesini talep ederek yasaklanmış haklarını geri alabilir. Hükümlünün bu hakkını kullanabilmesi için bazı şartların yerine getirilmiş olması gerekir.
Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi Şartları
- Memnu hakların iade edilebilmesi için bazı koşulların sağlanmış olması zorunludur. Bunlardan biri cezanın infaz edilmiş olmasıdır.
- İnfaz edilmemiş olan bir ceza için memnu hakların iadesi başvurusu yapılamaz.
- Ceza infazı üzerinden de 3 yıllık bir zaman geçmesi gerekir.
- Hükümlü memnu haklarını geri almak istediği takdirde 3 yıllık süre içinde yeni bir suç işlememeli ve iyi halli olarak bu süreyi tamamlamalıdır.
- Yasaklanmış hakların iade edilebilmesi için mahkemeye dilekçe verilmesi zorunludur.
- Memnu hakların iadesi söz konusu olduğunda yukarıda sayılan üç şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir. Koşulların tek başına gerçekleşmesi iade kararının alınması yönünde engel teşkil eder.
Memnu hakların iadesi sürecinde ceza avukatı desteği almak, müspet sonuçların elde edilmesi adına çok daha yararlı olacaktır.
Memnu Hakların İadesi Kararını Hangi Mahkeme Verir?
Yasaklanmış hakların iade edilmesi, için başvurulması gereken mahkeme hükümlünün yargılandığı mahkeme olabileceği gibi hükümlünün hüküm veren mahkemeden farklı bir yerde ikamet etmesi durumunda ikametgah adresi yer mahkemesine müracaat etmesi gerekir.
Hükümlü tercih yapacağı zaman her iki mahkemeden birini seçebilir. Mahkumiyet hükmünü veren mahkemeye yapılacak başvurular daha kısa sürede sonuçlanabilir. Hükümlü ile ilgili tüm evraklar bu mahkemede olacağından yazışma yapılmasına gerek kalmaz.
Memnu Hakların İadesi ve Devlet Memurluğu
Devlet memurları kanunu 657 sayı ile yürürlüktedir. Bu kanun uyarınca da kasten işlenmiş bir suç sebebi ile 1 yıl ve üzerinde hapis cezası alan kişiler memuriyete alınmaz. Bu kanun kapsamında ayrıca affa uğrasa dahi birtakım yüz kızartıcı suçların memuriyete engel teşkil ettiği görülür.
Kişi hakkında memnu hakların iadesi kararı alındığı takdirde devlet memurluğu yapması yönünde hiçbir engel kalmaz. Memnu hakların iade edilmiş olması durumunda kişi devlet memuru olabilir. Bunula birlikte ilgili idarenin takdir yetkisi vardır. Bu yetki ölçüsüz değildir ve idari yargı tarafından denetlenebilir özelliktedir.
Memnu Hakların İadesi ve Adli Sicil Kaydı
Kişi hakkında verilmiş hukuki bazı kararlar adli sicil kaydına işlenir. Memnu hakların iadesi kararı verildiğinde bu karar adli sicil kaydına işlenmektedir. Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı adli sicil kaydında yer aldığından kişi hakkındaki yargı kararları görülebilmektedir.
Adli sicil kaydının silinmesi kararı karşısında da memnu hakların iadesi kararı bu kayıtlardan çıkarılmaktadır. Memnu hakların iadesi Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların ceza mahkumiyeti sebebi ile ortaya çıkan olumsuz sonuçları ortadan kaldırılacağı zaman başvurulan hukuki bir yoldur.