Bir güvenlik tedbiri olarak kabul edilen müsadere, Ceza Hukuku kapsamında uygulamada kendisine yer bulmaktadır. Türk Ceza Kanunu uyarınca bir suç işlenmiş ise yaptırım uygulanır. Bu yaptırımlar ceza olabileceği gibi güvenlik tedbiri de olabilir.
Müsadere, eşya müsaderesi ya da kazanç müsaderesi olarak uygulanabilmektedir. Bu uygulama hukuki açıdan bir çeşit güvenlik tedbiridir. Failin kusurluluğu dikkate alındığında ceza yaptırımı uygulanırken failin tehlikelilik hali söz konusu ise güvenlik tedbiri olarak müsadere usulü uygulanmaktadır.
Ceza Hukuku kapsamında yer alan suçlarda bazı eşya ve kazançların devletin mülkiyetine geçirilmesi, müsadere olarak adlandırılmaktadır. Müsadere faile yönelik uygulanan bir çeşit güvenlik tedbiridir.
Müsadere Türleri: Eşya ve Kazanç Müsaderesi
Müsadere iki biçimde uygulamada kendisine yer bulur. Türk Ceza Kanunu uyarınca eşya müsaderesi ve kazanç müsaderesi olarak müsadere iki şekilde uygulanabilmektedir. Türk Ceza Kanunu 54. Madde eşya müsaderesini düzenler. Ayrıca, belirtmek gerekir ki müsadere kurumuna ilişkin iş ve işlemlerde uzman bir ceza avukatından yardım alınması yararlı olacaktır.
Türk Ceza Kanunu 55. Madde uyarınca da kazanç müsaderesi düzenlenmektedir. Bir suç işlendiğinde bu suçla bağlantısı olan belirli bir eşyanın müsaderesi mal (eşya) müsaderesidir. Suçun işlenmesi yönünde kaynak teşkil eden veya suça bağlı olarak elde edilen maddi menfaatlerin müsaderesi ise kazanç (para) müsaderesidir.
Eşya (Mal ) Müsaderesi Şartları
Uygulamada en sık karşılaşılan müsadere türü eşya (mal) müsaderesidir. Mal müsaderesi yapılması sırasında bazı hususlara dikkat edilmesi gerekir. Mal müsaderesi şartları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Müsadereye konu edilecek eşyanın iyiniyetli üçüncü kişilere ait olmaması icap eder. Taksirle işlenen suçlarda müsadere hükümleri uygulanamamaktadır. Kasten işlenmiş olan suçlar için müsadere hükümleri geçerli olur.
- Eşya müsaderesinde suçun işlenmesinde bizzat kullanılmış olan eşya müsadere edilebilmektedir. Buna ilaveten suçun işlenmesine tahsis edilmiş olan ve suçtan elde edilmiş bulunan eşya da müsadereye konu olur.
- Suçta kullanılmış olan eşya müsadere edilecekse işlenen suça kıyasla daha ağır sonuç doğmaması gerekmektedir. Suçla ilgisi olan eşya satılmış, yok edilmiş ise eşyanın yerine geçecek olan parasal değer müsadere edilir. Bu parasal değer kaim değer olarak tanımlanır. Yasak bir eşya suçta kullanılmamış olsa dahi müsadere edilebilir.
Kazanç Müsaderesi Şartları
Suç işlenmek sureti ile kazanç elde edilmesi engelleneceği zaman müsadere usulü uygulamada kendisine yer bulur. Kazanç müsaderesi para dışındaki değerleri de kapsar. Kazanç müsaderesi yapılacağı zaman şartlara bakılır.
Suça bizzat konu olan maddi menfaatlerin kazanç müsaderesi yapılması söz konusudur. Suç işlendiğinde bir maddi menfaat elde edilmiş ise bu menfaat müsadere edilebilir. Suç işleneceği zaman temin edilmiş olan maddi menfaatlerin kazanç müsaderesine konu olması şartlar arasındadır.
Suça konu maddi menfaatler, suç işlendiğinde elde edilen maddi menfaatler, suç işlenmesi yönünde temin edilen maddi menfaatler değerlendirilip dönüştürülmüş ise ortaya çıkacak her nitelikteki ekonomik değerler kazanç müsaderesi yolu ile müsadere edilebilir.
Müsadere Usulü
Müsadere usulü söz konusu olduğunda kamu davasının açılmadığı hallerde Cumhuriyet savcısı mahkemeye başvurabilmektedir. Kamu davasının açılmış olduğu durumlarda müsadereye yönelik bir karar verilmemiş ise mahkeme re ’sen karar verebileceği gibi ilgili kişilerin istemi ile de bu karar alınabilir.
Müsadere kararları verilirken duruşma yapılır. Duruşma sırasında müsadere ya da iade edilecek malvarlığı değerlerinde hakkı olanlar da çağrılır. Eşya suç konusu olmayıp yalnızca müsadereye tabi olduğunda Sulh Ceza Hakimi duruşma yapmadan karar alabilir.