Rüşvet, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 252’nci maddesinde suç olarak düzenlenmiş ve ceza yaptırımına bağlanmıştır. Buna göre rüşvet suçu, rüşvet veren ile rüşvet alanın anlaşmasıyla birlikte işlenmiş olur.
Çok failli karşılaşma suçu olan rüşvet suçunda hem rüşvet alan hem de rüşvet veren taraf bulunur. Kamu idaresinin güvenilirliğine karşı işlenen suçlardan biri olan rüşvet suçu, Türk Ceza Kanunu kapsamında yaptırıma tabi olan bir suç tipidir.
Rüşvet suçu; görevi kötüye kullanma suçu, zimmet suçu, irtikap suçu ile farklı özelliklere sahip bir suçtur. Bu suç tipinde rüşvet veren ve rüşvet alanın birlikte suç işlediği görülmektedir. Suçun bu özelliği çok failli karşılaşma suçu olmasının sebebidir.
Rüşvet Suçu Nedir, Nasıl İşlenir?
Rüşvet suçunda rüşvet alan ve rüşvet verenin aralarında anlaşma söz konusu olduğunda rüşvet verilmemiş bile olsa suç tamamlanmış kabul edilir. İki taraflı bir suç olması sebebi ile rüşvet suçunda taraflar arasında anlaşma sağlanmış olmalıdır.
Taraflar rüşvet anlaşması yaparken özgür iradeleri doğrultusunda hareket etmelidir. Rüşvet anlaşması bir tür suç anlaşması olarak kabul edilir. İki tarafın vaat vermesi suçun oluşması için yeterli görülürken rüşvetin verilmiş olup olmadığına bakılmaz. Bu suçta önemli olan tarafların özgür iradeleri ile bir rüşvet anlaşması yapmış olmalarıdır.
Rüşvet anlaşması yapılmasında teklifinin kimden geldiğine de bakılmaz. Bu suç açısından rüşvet anlaşmasının taraflar arasında yapılmış olması yeterlidir. Rüşvet alma suçunu kamu görevlisi işleyebilir. Bu sebeple rüşvet suçu özgü suçlar arasında yer alır.
Kamu görevlisi görev alanında olan bir işi yapmayı ya da yapmamayı vadetmek sureti ile rüşvet suçunu işleyebilir. Rüşvet anlaşmasına konu olan iş kamu görevlisinin görev alanı dışındaysa bu suç oluşmaz.
Rüşvet Suçunun Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanunu 252. Madde kapsamında rüşvet alma suçu için verilecek hapis cezası 4-12 yıl aralığındadır. Kamu görevlisi rüşvet talebinde bulunduğunda bu teklif kabul edilmezse ve rüşvet anlaşması yapılamaz ise verilen ceza yarı oranda iner.
Kamu görevlisinin; hakim, savcı, avukat, hakem, bilirkişi, yeminli mali müşavir ya da noter olması halinde rüşvet suçu işlenmiş ise verilen cezada artışa gidilir. Bu durumda da ceza miktarı 1/3’ten 1/2 oranına kadar artabilir.
Rüşvet verme suçunun herhangi biri tarafından işlenebilmesi söz konusudur. Bu suç işlendiği takdirde 4-12 yıla kadar değişen sürelerde hapis cezası uygulanabilir. Rüşvet teklifinde bulunan kişinin teklifi kamu görevlisi tarafından kabul edilmediğinde rüşvet anlaşması kurulmuş olmayacağından rüşvet teklif edene verilen ceza yarı oranda iner.
Rüşvet Suçunda Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Rüşvet suçunda rüşveti almayı planlayan ya da almak üzere anlaşma sağlamış olan kamu görevlisinin savcılığın soruşturma başlatmasından önce yetkili makamlara haber vermesi durumunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir ve kamu görevlisine ceza verilmez.
Rüşvet veren kişi için de aynı şartlar geçerlidir. Rüşvet suçuna katılan diğer kişiler de yetkili makamları soruşturma başlamadan haberdar ederlerse haklarında ceza verilmemektedir. Savcılık rüşvet suçuna ilişkin haber aldıktan sonra harekete geçtiği takdirde etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamaktadır.
Savcılığın olayı haber alması ile başlatacağı soruşturmanın ardından etkin pişmanlık hükümleri uygulanamayacağı gibi ceza indirimi de söz konusu olmamaktadır.
Dava Zamanaşımı ve Şikayet Süresi
Rüşvet suçu işlendiğinde savcılık makamı olayı haber alır almaz re ’sen soruşturma başlatma yetkisine sahiptir. İddia makamı sıfatını taşıyan savcılık kamu adına kendiliğinden harekete geçer. Şikayet şartı aranmayan suçlardan biri olan rüşvet suçunda savcılık yeterli suç şüphesi tespit ederse iddianame hazırlayarak kamu davasını açar.
Rüşvet suçunun takibi şikayete tabi değildir. Bu suçta dava zamanaşımı süresi 15 yıl olurken dava zamanaşımı süresi aşılmadığı takdirde 15 yıl içinde herhangi bir zaman soruşturma başlatılıp dava açılabilir. Son olarak, bu suça ilişkin ceza yargılamasında etkin bir biçimde müdafaa edilmek için yetkin bir ceza avukatı yardımına başvurmanın son derece faydalı olacağını belirtmek gerekir.