Yalan Tanıklık (Şahitlik) Suçu, genellikle halk arasında yalancı şahitlik olarak bilinir. TCK 272 kapsamında yalancı şahitlik yapmak suçtur. Adliyeye karşı suçlar bölümünde yer alan bu suç işlendiği takdirde adaletin yerine gelmesi engellenmiş olur.
Tanık, bir olaya şahit olan veya olay hakkında fikri bulunup bilgi sahibi olan kişiye denmektedir. Tanık olan kişi olaya dair görüp bildiklerini anlatmakla yükümlü olurken bunu tanık dinlemeye yetkili kişi önünde yapmalıdır.
Zamanaşımı, Şikayet Süresi ve Uzlaşma
Suçun mağduru ve suç isnadı altında olan kişi uzlaştırmacı vasıtası ile anlaşma sağladığında uzlaşma hükümleri uygulanabilir. Yalan tanıklık yapan kişi uzlaşma prosedürlerinden yararlanamamaktadır. Bu suçun soruşturması savcılık tarafından re ’sen yapıldığından şikayete tabi suçlar arasında yer almaz. Suça yönelik bir şikayet süresinden söz edilmesi mümkün değildir.
Şikayete bağlı olmayan suçlarda savcılık makamı olayı haber alır almaz soruşturma ve kovuşturma başlatabilir. Suçla ilgili dava zamanaşımı süresi 8 yıl olurken suçtan mağdur olan kişi şikayet etme hakkını kullanmış olsa ve daha sonra bundan vaz geçse dahi kamu davası açılacağı için dava düşmez. Savcılık makamı kamunun temsilcisi olarak ve iddia makamı sıfatı ile kamu davasını açar.
Kamu davası ile kamuda oluşan zararın giderilmesi ve failin cezalandırılması amaçlanır. Şikayetten vaz geçme kamu davasının düşmesinde etkili olmaz. Yalancı tanıklık yapan kişi Asliye Ceza Mahkemesi aracılığı ile yargılanır. Bu sebeple görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi’dir.
Yalan Tanıklık (Şahitlik) Suçunun Unsurları ve Şartları
Tanık dinleme yetkisi dava soruşturma aşamasında iken Cumhuriyet savcısında bulunur. Kovuşturma evresine geçildiğinde ise mahkeme, hakim yetkilidir. Kolluk kuvvetlerinin alacağı beyanlar tanık beyanı olarak kabul edilemeyeceğinden bu beyanları yetkili mercilerin dinlemesi gerekir.
Yalancı tanıklık veya yalan tanıklık suçu seçimlik hareketli suçlar arasında olurken iki seçimlik hareketle işlenebilir. Tanık olarak dinlenen kişi olay hakkında bilerek gerçeğe aykırı beyanda bulunabilir ya da kendisine yöneltilen sorulara olaya dair az ya da çok bildiklerini saklayarak yanıt verir. Tanık, bilinçli bir şekilde gerçeğe aykırı beyan verdiğinde yalancı tanıklık suçu oluşur.
Yalan Tanıklıkta Bulunma Suçunun Cezası Nedir?
Yalan tanıklıkta bulunma suçu soruşturma kapsamındayken ve mahkemenin dışında tanık dinleme yetkisi olan kişiler karşısında yapılırsa 4 ay-1 yıl hapis cezası verilir.
Mahkeme huzurunda yalancı tanıklığın cezası 1-3 yıl hapis olur.
Bir suç için öngörülen hapis cezası 3 yıldan fazla ise ve soruşturma-kovuşturma evresinde yalancı tanıklık söz konusu olduğunda 2-4 yıl hapis cezası verilir.
Aleyhinde yalancı tanıklık yapılan kişinin beraatı veya kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğinde yukarıda sayılan fıkralara verilen cezada yarı oranda artış olur.
Aleyhinde tanıklık yapılan kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis ya da müebbet hapis cezası alırsa mahkumiyeti söz konusu olduğunda yalancı tanıklık suçuna 20-30 yıla kadar hapis cezası verilir.
Faile verilen cezayı yarı oranda artıran durumlar arasında aleyhinde tanıklık yapılan kişinin mahkum olduğu hapis cezasının infazına başlanmış olması yer alır.
Yalancı tanıklık sebebi ile mağdur olan ve aleyhinde tanıklık yapılan kişi adli ya da idari para cezasına çarptırıldığında yalan tanıklık yapan kişi 3-7 yıl aralığında hapis cezası alır.
Yalan tanıklıkta bulunma suçuna karşılık ciddi ceza yaptırımı öngörülmüştür. Bu nedenle, bahse konu suça dair soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde ceza avukatı yardımı almak son derece faydalı olacaktır.
Etkin Pişmanlık ve Ceza İndirimi
Etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için şartların sağlanması gerekir. Fail yol açtığı zararı gidermeli ve özgür iradesi doğrultusunda işlediği suçtan pişman olmalıdır. Ceza adaletine olumlu katkılar sunması halinde fail için etkin pişmanlık hükümleri yalancı tanıklık suçunda uygulanabilmektedir. Fail, aleyhinde tanıklık yaptığı kişinin bir hak kısıtlamasına maruz kalmasından önce gerçeği söylerse kendisine ceza verilmez.
Mağdur hakkında karar verildikten sonra fakat hükümden önce gerçeğin söylenmesi durumunda faile verilen ceza 2/3 oranından yarı orana kadar indirilebilir. Mağdur hakkında verilen mahkumiyet kararının kesinleşmesinden önce gerçeği açıklayan yalancı şahide verilen ceza yarıdan 1/3 oranına kadar indirilir.
Adli Para Cezasına Çevrime, Erteleme ve HAGB
Yalancı tanıklık suçunda koşullar sağlandığı takdirde adli para cezasına çevrilme mümkündür. HAGB olarak bilinen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı da yalancı tanıklık suçunda uygulanabilmektedir. Yalancı tanıklık sebebi ile verilen ceza ertelenebilir. Mahkeme verilen cezanın infazından şartlı olarak vaz geçtiğinde erteleme hükümleri söz konusu olur. Yalan tanıklık suçunda erteleme hükümleri uygulanabilmektedir.