Kamu görevlisinin işleyebileceği bir suç olan zimmet suçunda kamu görevlisi görevi sebebi ile zilyetliği kendisinde olan veya gözetiminde bulunan mallarda görevine aykırı olarak tasarrufta bulunmuş olur. Kanun kamu görevlisinin bu tür bir davranış sergilemesini suç olarak kabul etmektedir. Buna ilaveten kamu görevlisinin bu malları kendisi ya da irtibatta olduğu kişilerin zimmetine geçirmesi halinde de zimmet suçu işlenmiş olur.
Özgü suçlar arasında yer alan zimmet suçunda suçu kamu görevlisi işleyebilir. Kamu görevlisi dışındaki kişilerin işleyeceği suçun tanımında değişiklik olur. Kamu görevlisi dışında olan kişiler hırsızlık ya da güveni kötüye kullanma suçu sebebi ile yargılanır.
Zimmet Suçunun Şartları Nelerdir?
Zimmet suçu bazı suçlarla karıştırılabilme ihtimali olan bir suç tipidir. Görevi kötüye kullanma, irtikap veya rüşvet suçu ile sıklıkla karıştırılan bir suç olan zimmet suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi söz konusudur. Bu sebeple özgü suçlar arasında yer alır ve kamu görevlisine özgü bir suç tipidir.
Şikayet şartı aranmayan bir suç olan zimmet suçunda savcılık olayı haber alır almaz soruşturma başlatır. Savcılığın yeterli suç şüphesi bulması halinde ise iddianame düzenleyerek kamu davası açması söz konusu olmaktadır.
Zimmet suçu işlendiğinde kamu idaresine olan güvenin sarsılması söz konusu olur. Bu sebeple de kamuda asayişin temin edilmesi ve korunması için savcılık makamı re’sen yetkilidir. Zimmet suçu için geçerli olan dava zamanaşımı süresi 15 yıl olarak belirlenmiştir.
Zimmet suçunun şartları arasında kamu görevlisi tarafından işlenebilir özellikte olması yer alır. Bu suç görevi sebebi ile teslim edilmiş olan mal üzerinde işlenebilen bir suçtur.
Zimmet Suçunun Cezası
Zimmet suçu basit hali ile işlenirse 5-12 yıl aralığında hapis cezası verilir. Nitelikli olarak işlenecek zimmet suçunda ise verilen ceza en az 7,5 yıldır. Zimmet suçunda verilen ceza suçun işlenişine bağlı olarak değişmektedir.
Kullanma zimmeti suçunda fail malı bir süre kullanıp iade etmektedir. Temel şekli ile işlenmiş ise kullanma zimmeti suçuna 1/2 oranında indirim yapılır. Zimmet suçunun kamu idaresinin güvenilirliğini sarsması sebebi ile devlete karşı işlenmiş olan suçlar kategorisinde yer aldığı görülmektedir.
Malın değerinin az olması bu suç işlendiği hallerde ceza indirimi nedeni yapılmaktadır. Bu suçta malın değeri az ise faile 1/3 oranından 1/2 oranına kadar ceza indirimi yapılabilmesi mümkün olmaktadır.
Nitelikli Zimmet Suçunun Cezası Nedir?
Zimmet suçu nitelikli olarak işlenirse cezai bakımdan ağırlaştırılmış bir etkiden söz edilmesi gerekir. Suçu nitelikli hale getiren davranış failin suçu işledikten sonra ortaya çıkmaması için hileli davranışlar sergilemesidir.
Burada yapılan hileli davranışın aldatıcı nitelikte olmasının önemi vardır. Hile ile suçun delillerinin gizlenmesi hedeflenir. Suç basit hali ile işlenebileceği gibi nitelikli olarak da işlenebilir. Buna ilaveten zimmet suçu kullanma zimmeti suçu biçiminde de işlenebilen bir suç tipidir.
Zimmet Suçunda Şikayet Süresi
Zimmet suçu şikayete tabi olmayan suçlar arasında yer almaktadır. Savcılık bu suçun işlendiğini haber aldığında re’sen soruşturma başlatır. Zimmet suçu sebebi ile dava zamanaşımı süresi 15 yıl olarak belirlenmiştir.
Etkin Pişmanlık, Erteleme ve Adli Para Cezasına Çevirme
Zimmet suçunda etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanılabilir. Soruşturma başlamadan önce kamunun zararı giderildiğinde ve zimmete geçirilen mal aynen iade edildiğinde fail 2/3 oranında daha az ceza almaktadır.
Soruşturma başladıktan sonra dava açılmadan önce etkin pişmanlık söz konusu olduğunda verilecek ceza yarı oranda iner. Dava açıldıktan sonra hüküm kurulmadan önce etkin pişmanlık söz konusu olduğunda ise verilecek ceza 1/3 nispetinde inmektedir. Yargılama tamamlanıp hüküm verildikten sonra etkin pişmanlık hükümleri uygulanamamaktadır.
Zimmet suçuna verilen hapis cezası süre bakımından adli para cezasına çevrilmeye uygun değildir. HAGB kararı olarak bilinen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı ise basit hali ile işlenmiş olan zimmet suçuna verilen bazı cezalar için geçerli olabilir. Bu karar ceza miktarına bağlı olarak uygulanabilmektedir.
Cezanın ertelenmesi kararı zimmet suçu basit hali ile işlenmişse ve etkin pişmanlığın uygulandığı bazı haller söz konusu ise verilebilir.
Mala Zarar Verme Suçu Nedir? (Cezası, Şikayet Süresi ve Uzlaştırma) TCK m. 151-152)
Mala zarar verme suçu işlendiğinde bir başkasına ait olan mal tamamen ya da kısmen bozulabilir ya da tahrip edilerek yıkıp yok edilebilir. Malın kirletilmesi, kullanılamaz hale getirilmesi de mala zarar verme suçunda ortaya çıkan sonuçlar arasında yer almaktadır.
Malvarlığına karşı işlenen suçlar başlığı altında yer alan mala zarar verme suçunda başkasına ait mal varlığı zarar görmektedir. Bu suç basit ve nitelikli olarak işlenebilen bir suç tipidir. Mağdur faili ve fiili öğrendikten sonra 6 aylık süre içerisinde şikayet hakkını kullanabilir. Basit olarak işlenmiş mala zarar verme suçu şikayete tabidir. Suç nitelikli olarak işlenmiş ise şikayet şartı aranmamaktadır. Nitelikli mala zarar verme suçu için dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.
Uzlaştırma prosedürü basit mala zarar verme suçu için uygulanabilir. Nitelikli mala zarar verme suçunda savcılık şikayet şartı aramadan olayı haber alır almaz soruşturma ve kovuşturma başlatma yetkisine sahiptir.
Mala Zarar Verme Suçu Nasıl İşlenir?
Mala zarar verme suçu kasti olarak işlenebilen bir suç tipidir. Fail suçu işlerken özel bir amaçla hareket etmiş olmak zorunda değildir. Seçimlik hareketlerle işlenebilen mala zarar verme suçu kanunda sınırlı bir biçimde belirlenmiş olan fiiller gerçekleştiğinde işlenebilir.
Kanun mala zarar verme suçunda mülkiyet hakkını korumaktadır. Mala ait bütünleyici parçaların yanı sıra eklentiler ve doğal ürünleri de mülkiyet kavramı kapsamında yer almaktadır. Genel kasta bağlı olarak işlenebilen mala zarar verme suçu 6 farklı biçimde işlenebilme özelliğine sahiptir.
Malın bozulması veya kullanılamaz hale getirilmesi suçun işlenme biçimlerinden biridir. Malın yıkılması da suçun oluşmasına yol açan eylemlerden biridir. Mal tahrip edildiğinde de mala zarar verme suçu oluşur.
Malın yok edilmesi mala zarar verme suçu kapsamında cezalandırılırken malın kirletilmesi de aynı çerçevede değerlendirilmektedir.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası Nedir?
Mala zarar verme suçunda basit hal söz konusu ise verilen ceza 4 ay – 3 yıl aralığında hapis cezası ya da adli para cezası olur. Basit hali ile işlenen mala zarar verme suçu için ya hapis cezası verilir ya da adli para cezası uygulanır. Her iki yaptırımın birlikte uygulanması söz konusu olmamaktadır.
Nitelikli mala zarar verme suçu için verilen ceza da artar. Bu durumda da 1 -4 yıl aralığında hapis cezası uygulanması söz konusu olmaktadır. Suçu nitelikli hale getiren koşullar ise aşağıdaki gibidir:
- Kamu kurumlarına ait bir eşya ile ilgili suçlarda,
- Doğal afetler sebebi ile korumaya özgülenen eşya ile ilgili suçlarda,
- Dikili ağaç, fidan ya da bağ çubuğunu ilgilendiren suçlarda,
- Sulama ya da içme suyu tesisatına yönelik suçlarda,
- Kamu kurumu niteliğine haiz olan meslek kuruluşlarının ya da siyasi partilerin eşyalarını ilgilendiren suçlarda,
- Lokavt ya da grev söz konusu olduğunda işveren ya da işçinin veya sendikaların kullanımında olan eşyaları ilgilendiren suçlarda,
- Kamu görevlisine karşı görevi sebebi ile öç almak istendiğinde suç nitelikli hale gelmiş demektir.
Zamanaşımı, Şikayet Süresi ve Uzlaştırma
Mala zarar verme suçu basit hali ile işlendiğinde şikayete bağlı olarak soruşturma ve kovuşturma yapılacağından 6 aylık şikayet süresi vardır. Nitelikli mala zarar verme suçu ise savcılığın re’sen takip edeceği bir suçtur ve 8 yıllık dava zamanaşımı süresi söz konusu olur.
8 yıllık dava zamanaşımı süresi devam ederken suç soruşturulabilir. Nitelikli mala zarar verme suçunda şikayetten vaz geçilmesi davanın düşmesine sebep olmayacağından kamu davası sürer. Savcılık makamı da iddia makamı sıfatı ile dava sonuna kadar davaya müdahil olur.
Uzlaştırma prosedürleri basit mala zarar verme suçu için uygulanabilmektedir. Soruşturma veya kovuşturma aşamasında mala zarar verme suçu basit hali ile işlenmiş ise uzlaştırmadan yararlanılabilir.
Etkin Pişmanlık
Mala zarar verme suçu etkin pişmanlık hükümleri uyarınca fail hakkında henüz bir dava açılmamış ise zarar fail tarafından giderildiği takdirde cezanın 2/3’ü mahkemece indirilebilir. Mala zarar verme suçunda fail hakkında yargılama yapılıp hüküm verilmeden önce zararın giderilmesi durumunda cezadan 1/2 oranında indirim yapılabilmektedir.
Erteleme ve Adli Para Cezasına Çevirme
Mala zarar verme suçu sebebi ile adli para cezasına çevrilme belirli koşullar sağlanması durumunda mümkün olur. Cezanın ertelenmesi mala zarar verme suçu sebebi ile uygulanabilmektedir. Hükmedilen hapis cezası şartlı olarak cezaevinde infaz edilmekten vaz geçildiğinde ceza ertelemesinden söz edilebilir.